Είναι η Ελλάδα ένα κράτος "φιλικό" για άτομα με αναπηρία ;

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση όσον αφορά την προσβασιμότητα για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ), με την κατάσταση να παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις ανάλογα με τον τομέα και την περιοχή.

Συνοπτικά, ενώ υπάρχει ισχυρό νομικό πλαίσιο και νέες κρατικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της προσβασιμότητας, στην πράξη οι υποδομές, ιδίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων και των πρόσφατα ανακαινισμένων χώρων, παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκείς.

Νομοθετικό Πλαίσιο και Σύγχρονες Πρωτοβουλίες (Το Θετικό Πρόσημο)

Η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει την ανάγκη για προσβασιμότητα ως θεμελιώδες δικαίωμα και έχει λάβει μέτρα:

• Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ): Επιβάλλει ρυθμίσεις προσβασιμότητας σε όλα τα νέα κτίρια (εκτός κατοικιών) και σε υφιστάμενα κτίρια όταν γίνονται μεγάλες αλλαγές χρήσης.
• Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ: Υπάρχει στρατηγικό σχέδιο με χρονοδιαγράμματα για την αντιμετώπιση των φραγμών.
• Χρηματοδοτούμενα Προγράμματα: Τρέχουν προγράμματα, χρηματοδοτούμενα συχνά από το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως το «Προσβασιμότητα κατ’ οίκον», που επιδοτεί παρεμβάσεις σε ιδιωτικές κατοικίες και κοινόχρηστους χώρους.
• Ψηφιακή Προσβασιμότητα: Γίνεται προσπάθεια για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας σε κυβερνητικούς ιστοτόπους και υπηρεσίες.

Η Πραγματική Κατάσταση των Υποδομών (Οι Ελλείψεις)

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις εντοπίζονται στην εφαρμογή της νομοθεσίας και στις υφιστάμενες, παλαιές υποδομές:

Τομέας	Κατάσταση Προσβασιμότητας	Σημειώσεις
Μεταφορές	Διχασμένη	Το Μετρό της Αθήνας και τα νέα λεωφορεία είναι ως επί το πλείστον προσβάσιμα (ράμπες, ανελκυστήρες). Ωστόσο, οι παλιές στάσεις λεωφορείων, τα παλαιότερα τρένα/πλοία και τα επαρχιακά μέσα μαζικής μεταφοράς συχνά δεν είναι προσβάσιμα.
Δημόσια Κτίρια	Μερική	Τα νεότερα και μεγάλα δημόσια κτίρια (Υπουργεία, Δημαρχεία) γενικά συμμορφώνονται. Πολλά παλαιά κτίρια, ωστόσο, παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα (σκάλες χωρίς ράμπες/ανελκυστήρες, ακατάλληλες τουαλέτες).
Πεζοδρόμια & Δρόμοι	Πολύ Κακή	Αυτός είναι ίσως ο μεγαλύτερος φραγμός. Τα πεζοδρόμια είναι συχνά στενά, κατεστραμμένα, γεμάτα εμπόδια (δέντρα, κολώνες, τραπεζοκαθίσματα). Οι ράμπες πεζοδρομίων στις διαβάσεις είναι συχνά ελλιπείς ή κακοσχεδιασμένες.
Τουρισμός & Παραλίες	Βελτιώνεται	Γίνεται σημαντική προσπάθεια με την εγκατάσταση του συστήματος Seatrac σε πολλές παραλίες, το οποίο επιτρέπει την αυτόνομη πρόσβαση στη θάλασσα. Ωστόσο, η προσβασιμότητα σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και αρχαιολογικούς χώρους ποικίλλει σημαντικά.

Συμπέρασμα

Η απάντηση στο ερώτημα είναι: Όχι, η Ελλάδα δεν είναι ακόμη ένα κράτος με πλήρως προσβάσιμες υποδομές.

Αν και έχει γίνει σημαντική πρόοδος σε επίπεδο νομοθεσίας, χρηματοδότησης και νέων κατασκευών, το υπάρχον κτιριακό απόθεμα και, κυρίως, το αστικό περιβάλλον (πεζοδρόμια, κεντρικοί δρόμοι) εξακολουθούν να δημιουργούν τεράστιους φυσικούς φραγμούς, περιορίζοντας την αυτονομία και την ισότιμη συμμετοχή των ΑμεΑ στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Η συνεχής πίεση από την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) και η εφαρμογή των ευρωπαϊκών προγραμμάτων αποτελούν τη βάση για τη σταδιακή άρση αυτών των εμποδίων.

Αντωνιάδης Γιάννης